Mięczaki reprezentowane są tu przez liczne gatunki ślimaków i małży. Wśród nich spotyka się gatunki autochtoniczne (pomrów polny — szkodnik ogrodów i pól, błotniarka moczarowa — żywiciel larw motylicy wątrobowej) oraz sztucznie wprowadzone do hodowli ślimaka winniczka, stanowiącego ważną pozycję eksportową.
Spośród skorupiaków (należy wymienić dwa gatunki raka (błotny i szlachetny), żyjącego w rzekach, starorzeczach i jeziorach. Występuje on w wodach czystych (m.in. w Jeziorze Czarnym) i miejscach, gdzie znajduje dogodne warunki do budowy nor (miejsca kamieniste, korzenie drzew przybrzeżnych itp.).
Owady występują bardzo liczne. Są wśród (nich gatunki szkodliwe (komary, muchy, gzy itp.) i pożyteczne (zapylające rośliny pszczoły i trzmiele, wiele gatunków owadów pasożytniczych i drapieżnych — utrzymujących równowagę w środowisku) oraz takie, które ze względu na rzadkość występowania są lub powinny się znaleźć pod ochroną (np. motyl trupia główka, biegacze, tęczniki, trzmiele).
Ryby zasiedlają najpowszechniej wody stojące, tak liczne w powiecie oleckim. Na szczególne wyróżnienie zasługują: leszcz, szczupak i płoć, występujące we wszystkich większych jeziorach powiatu; one to stanowią główną część połowów. Niewiele ustępuje im okoń oraz węgorz, lin i krąp.

W wielu zbiornikach żyje ukleja oraz karaś (powszechny zwłaszcza w Jeziorze Sedraneckim).
W mniejszej populacji występuje sandacz (głównie w jeziorach: Szwałk Wielki i Mały, Dobskie, Łaźno oraz Oleckie Małe), gatunek sztucznie wprowadzony do gospodarki rybackiej. W jeziorach: Szwałk Mały, Sedraneckie oraz Szwałk Wielki, a także Łaźno i Mul, bytuje karp.
W strefie wód otwartych głębokich jezior o czystym, twardym dmie (Dobskie, Krzywe, Przytulskie oraz Oleckie Wielkie i Małe) występują ławice sielawy, m znacznych głębokościach jezior typu oligotroficznego (Dobskie i Oleckie Wielkie) żyje sieja — jedna z nielicznych pozostałości epoki lodowcowej.
Stynka najliczniej występuje w jeziorze Szwałk Wielki, spotyka się ją ponadto w Jeziorze Oleckim Wielkimi.
Jezioro Przytulskie jest siedliskiem niewielkich ilości dwu stosunkowo rzadkich gatunków — jasna i miętusa.
Płazy i gady w porównaniu z innymi zwierzętami są tu — podobnie jak na całym pojezierzu — stosukowo nieliczne. Traszka zwyczajna i grzebieniasta reprezentuje płazy ogoniaste, grupę płazów bezogoniastych stanowią: rzekotka drzewna, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, żaby — wodna, trawna i moczarowa, ropuchy — szara i zielona.
Na szczególną uwagę wśród gadów zasługują jaszczurki (zwinka i żyworodna oraz padalec zwyczajny) i węże — (najpospolitszy spośród nich to zaskroniec zwyczajny oraz rzadsza, lecz jadowita żmija zygzakowata.
Ptaki zadziwiają obserwatora bogactwem gatunków (około 350) osiadłych i przelotnych. Zamieszkują one dosłownie wszędzie; można więc mówić o faunie lasów, jezior, rzek, bagien, torfowisk, łąk i pól.
W Puszczy Boreckiej występuje rzadki już ptak łowny — jarząbek, w lasach liściastych i mieszalnych spotyka się jeszcze gniazda słodki.
Krukowate reprezentowane są przez kruka, gawrona, wronę, kawkę, srokę, sójkę i orzechówkę.
Pięknie ubarwione krzyżodzioby (świerkowy, sosnowy oraz łuskowiec) należą do łuszczaków.
W przerzedzanych lasach sosnowych z podszyciem jałowca i świerka obok odmiany północnej gila żyje grubodziób, dzwoniec, makolągwa, czyżyk, szczygieł i zięba.
W suchych lasach można spotkać skowronka borowego oraz spędzającego tu zimę skowronka górniczka. W lasach liściastych i parkach bywa pokrzewka ogrodowa i czarnołbista,,  piegża, zaganiacz, piecuszek, wójcik zielony i mysikrólik. Z sikor właściwych spotyka się tu: sikorę bogatkę, sikorę modrą, sikorę sosnówkę, sikorę czubatkkę, sikorę ubogą i sikorę czarnogłówkę. Ponadto kowalik reprezentuje rodzinę barglowatych, pełzacz leśny — pełzaczowatych, a strzyżyk — strzyżykowatych i pluszczowatych.
Z drozdowatych można łatwo spostrzec: drozda śpiewającego, droździka, paszkota, kwiczoła i kosa. Nie brak też najlepszego śpiewaka — słowika szarego. Występują również dzierzby, muchołówki, a zimą — jemiołuszki.
W okolicach jezior ,na spadzistych brzegach porośniętych drzewami i krzewami, spotkać można najbarwniejszego przedstawiciela awifauny — zimorodka. W maju dość licznie daje o sobie znać gnieżdżąca się w lasach kukułka. Leśną służbę sanitarną pełnią dzięcioły — największy ich przedstawiciel — dzięcioł czarny oraz dzięcioł duży, średni, mały i zielony.
Na nocne łowy wychodzą: sowa uszata, sowa włochata, sowa pójdźka i puszczyk, czasami — puchacz. Z drapieżników dziennych zwrócić warto uwagę na bielika, orła rybołowa, orlika grubodziobego i orlika. Pospolite są myszołów zwyczajny, kania oraz jastrzębie.
Z sokołów trudno już spotkać sokoła wędrownego, ale jest częstym bywalcem pustułka, pustułeczka, kobczyk oraz kobuz.
Podmokłe lasy zamieszkuje bocian czarny, pozostający pod ścisłą ochroną.
Nad jeziorami i mokradłami — tak licznymi w powiecie oleckim — żyją: błotniak stawowy, bąk, chróściele, siewki i mewy oraz bekasy, rybitwy i żurawie, W grupach lub pojedynczych parach występuje powszechnie na jeziorach łabędź niemy, licznie reprezentowany jest perkoz dwuczubny oraz kaczka.
Wśród pól i łąk słychać latem śpiew skowronka polnego, któremu towarzyszą: świergotek polny, pliszka żółta, zniczek, pokląskwa, bażant łowny (sztucznie wprowadzony do niektórych obwodów łowieckich), kuropatwa, przepiórka i derkacz.
W bliskim sąsiedztwie siedzib ludzkich występują: szpak, wróbel, pliszka siwa, kopciuszek, muchołówka szara, jaskółki — dymówka i oknówka, jerzyk, bocian biały oraz synogarlica turecka.
Ssaki zostały poważnie przetrzebione w wyniku wyrębu lasów, osuszania bagien oraz wprowadzania upraw polowych. Wyginęły tury, żubry i tarpany. Pogłowie innych gatunków uległo poważnej redukcji. Dopiero wprowadzenie zasad planowej gospodarki łowieckiej oraz ochrona sezonowa i gatunkowa pozwoliły na zahamowanie tego niepożądanego procesu.
Żubr (w liczbie 22 sztuk) żyje w Puszczy Boreckiej, gdzie trafił po rozmnożeniu z ocalałych osobników w Białowieży. Ośrodek Hodowla żubrów w Puszczy Boreckiej jest rezerwatem, ale od 1966 roku stadko 10 żubrów wypuszczono na wolność i poruszają się one swobodnie po terenie całej puszczy.
Łoś jest rzadko spotykany w moczarach. Trafia tam z utworzonego dla jego ochrany rezerwatu w Czerwonym Bagnie koło Grajewa, z uroczyska Mokre w powiecie węgorzewskim bądź z Puszczy Augustowskiej. Największym zgrupowaniem łosia jest rezerwat Czerwone Bagno— żyje tam około 300 przedstawicieli tego rzadkiego już gatunku. Naturalna skłonność do odbywania dalekich wędrówek oraz korzystny układ kompleksów leśnych na przestrzeni powiatów: grajewskiego, ełckiego i oleckiego powodują, że podziwiać możemy niekiedy przedstawicieli tego pięknego gatunku.
Do zwierzyny dużej zaliczyć też można jelenia, występującego w większych kompleksach leśnych. Jego wspaniałe wieńce są nie zwykle cennym trofeum myśliwskim.
Sarna występuje liczniej, ponieważ me wymaga większych kompleksów leśnych. Nierzadko rolnicy widują wczesnym rankiem pasące się wraz z bydłem samice. Rogacze odznaczają się — podobnie jak jelenie — silnym i bardzo pięknym porożem.
Dzik najchętniej przebywa w lasach mieszalnych, wśród dębów i buków.
Typowym mieszkańcem terenów otwartych jest zając szarak, występujący bardzo licznie na tych obszarach.
Pozostając przy 'gryzoniach, warto wymienić mniejszych ich przedstawicieli: żyjącą w lasach i parkach — wiewiórkę, zamieszkującą wilgotne lasy i podmokłe łąki śródleśne — smużkę, dość pospolitą orzesznicę, nornicę rudą, kilka gatunków nornika, karczownika oraz piżmaka amerykańskiego. Z powszechnie znanych gryzoni bytuje tu: szczur wędrowny i śniady, mysz — leśna, zaroślowa, polna, badylarka oraz domowa.
Żyje też tu kilka gatunków ssaków owadożernych, są to: jeż, kret, ryjówka — malutka i aksamitna, rzęsorek  rzeczek.
Z rzędu drapieżnych ona czoło wysuwa się wilk, w Puszczy Boreckiej żyje kilka par rysiów, lisa natomiast można spotkać zarówno w lasach, jak i na otwartych przestrzeniach. Nielicznie występują: kuny — leśna i domowa, łasica łaska, gronostaj i tchórz.
W lasach spotyka się jeszcze borsuka oraz — coraz  rzadziej — wydrę.

Olecko - z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn 1974.