www.olecko.info

   W przeciwieństwie do innych miasteczek, które rozwinęły się z wcześniejszych osad wiejskich, Olecko założone zostało w puszczy na tzw. „surowym korzeniu”, czyli budowane było na wykarczowanym terenie od podstaw.
   Miasto zaplanowane zostało w regularnym kształcie wokół rynku, z dokładnie wymierzonymi pod zabudowę parcelami. Nad miastem dominowała wieża kościoła usytuowanego na wzgórzu w obrębie rynku. Od rynku odchodziły prostopadłe ulice, prowadzące do bram miejskich (Wieliczkowskiej, Szpitalnej, Jaśkowskiej, Kukowskiej i Sedraneckiej). Bramy miejskie były w tym czasie wydzierżawiane: Mateusz Woywodo i Jerzy Weydekampf wzięli w arendę bramy zamykające ulice Wieliczkowską (obecnie Mazurska) i Szpitalną (Nocznickiego) i płacili za nie 38 talarów; Michał Buchholz dzierżawił bramę Kukowską (Kolejową) płacąc tylko 14 talarów i 30 gr.; za bramę Sedranecką Paweł Wielgojan płacił 27 talarów, a za Jaśkowską Daniel Niezgoda 25 talarów.

Widok na miasto (stan około 1930 roku).

Widok na miasto (stan około 1930 roku).

Widok na miasto, ulica Mazurska (stan około 1930 roku).

Ulica Zamkowa (stan około 1915 roku).

   Ulice nie były brukowane, w czasie ulewnych opadów i wiosennych roztopów spływały błotem. Komunikację po mieście ułatwiały przerzucone przez Legę kładki, z których w XVIII wieku dwie prowadziły do zamku, dwie kolejne znajdowały się od strony południowej przy młynie, ostatni zaś mostek prowadził do drogi w kierunku Ełku (dzisiaj ulica Nocznickiego). Kiedy zapadał zmierzch, na ulice wychodziły straże miejskie z kołatkami ogłaszając o godzinie 22 ciszę nocną i pilnując, aby nikt nie zakłócał nocnego odpoczynku mieszkańcom.

Kamienice przy rynku (stan około 1910 roku).

   Ze spisu z 1634 roku (Muster-Register czyli zestawienie osób zobowiązanych do stawienia się w razie zagrożenia miasta z bronią) możemy dowiedzieć się jakie były nazwy ulic. Wymieniono: Berg Straße (Podgórna), Mühlen Straße (Młyńska), Schloss Straße (Zamkowa), Holländer Straße (Holenderska), Post Straße (Pocztowa), Schmied Straße (Kowalska), Lötzner Straße (Giżycka) i Goldaper Straße (Gołdapska).
   Przy rynku mieszkało 55 obywateli. W bocznych ulicach mieszkały 103 osoby. Większość przy ulicy Holenderskiej - 30 osób. Przy ulicy Pocztowej - 26 osób. Mniej obywateli mieszkało przy Giżyckiej (12), Jaśkowskiej (12), Młyńskiej (10), Gołdapskiej (9), Podgórnej (8), Kowalskiej (8).
   Miasto zamieszkiwane przez 158 rodzin mogło (jeśli dodamy mieszkańców przedmieść, załogę zamku i pracowników folwarku zamkowego) około 1000 mieszkańców.
   Na planie miasta z końca XVIII wieku zaznaczono siedem ulic prostopadłych do rozległego rynku: Podgórną, Młyńską, Milewskiego oraz Wieliczkowską, Szpitalną, Jaśkowską i Sedranecką. Cztery ostatnie, zamknięte bramami miejskimi, wyprowadzały na trakty wiodące do Augustowa, Ełku, Lecu (Giżycka) i do Gołdapi. Na planie tym zaznaczono także najważniejsze obiekty miejskie: kościół i ratusz oraz kuźnię i staw na rynku, zamek na wzgórzu nad jeziorem oraz młyn nad Legą.

Rynek miejski na planie z XVIII wieku. Zaznaczono kościół, ratusz, kuźnię i staw. Z książki: Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938

   Miasto nie posiadało nigdy murów obronnych, lecz “ogrodzenie” — palisadę z grubych, zaostrzonych u góry pali drewnianych.
   W latach 1842 i 1855 – 1858 wybrukowano część rynku (teren wzdłuż domów) oraz boczne ulice miasta.
   W połowie stulecia zaczęto modernizować drogi prowadzące do Olecka. Pierwsza droga bita, która wiodła przez miasto, była odcinkiem trasy Wystruć – Darkiejmy – Gołdap – Olecko – Ełk, która powstała w latach 1845 – 1854. Południowy jej odcinek to ulica Tunelowa (Morgen Straße), a północny to ulica Grudziądzka (Graudenzer Straße) dzisiaj Słowiańska.

   W kierunku granicy - do Cimoch prowadziła inna droga, która miała początek już przy moście na Ledze koło młyna. Po rozbudowie miasta część tej ulicy nazywano Cimochowska (Czymocher Straße), a potem Aleje Lipowe (Linden Allee), a druga część to - ulica Kościuszki (Grenz Straße - Graniczna). Miejska Rada Narodowa w 1948 roku ulicy nadała nazwę Alei Tadeusza Kościuszki, a jej dalsza część za wiaduktem kolejowym została nazwana Szosą Suwalską. Nazwę zmieniono w 2007 roku na ulicę Kościuszki.

   W kierunku Jasiek prowadziła ulica Jaśkowska (Jaschken Straße, Jaschker Gasse ), która także nosiła nazwę Giżycka (Lötzener Straße). Dalsza część ulicy, już za granicą miasta miała nazwę Trakt do Duł (Chausse nach Dullen). Krótko po II wojnie światowej używano nazwy ulica Łuczańska (dzisiejsze Giżycko miało nazwę - Łuczany). Po 1948 roku używano nazwy ulica Daszyńskiego, a w dalszej części za przejazdem kolejowym ulicy nadano nazwę Szosa Wydmińska. Nazwę ulicy zmieniono w latach pięćdziesiątych XX wieku na Dzierżyńskiego. Uchwałą Nr XI/59/90 Rady Narodowej Miasta i Gminy w Olecku z dnia 9 marca 1990 ulicy nadano nazwę 11 Listopada.

   W 1866 roku zakupiono i ustawiono 25 latarni, które w pełni zaspokajały potrzeby oświetleniowe w mieście.

   Po 1875 roku wybudowano na terenie powiatu oleckiego drogi Kowale – Dunajek, Olecko – Wydminy oraz Wieliczki – Guty. Olecki sejmik powiatowy we wrześniu 1887 roku zadecydował o budowie szos Olecko – Mieruniszki i Olecko – Świętajno.

Widok na miasto (stan około 1930 roku).

   Około 1897 roku do Olecka dotarł również prąd elektryczny.
   W latach 1906 – 1908 wybudowano w Olecku instalacje wodociągowe i kanalizacyjne.

   Pod koniec lat trzydziestych XX wieku zbudowano na zachód od miasta nową drogę która umożliwiała przejazd z Gołdapi do Ełku omijając centrum Olecka - ulicy nadano nazwy Ludendorffring (obwodnica Ludendorfa) i Hindenburgring (obwodnica Hindenburga). Krótka ulica między obwodnicą, a ulicą Kolejową (fragment dawnej drogi prowadzącej do Ełku) została nazwana Morgen Straße.
   W latach trzydziestych XX wieku nowej ulicy prowadzącej do oczyszczalni ścieków nadano nazwę Busse Straße, od nazwiska płk Hansa Busse komendanta „Feste Boyen” w Giżycku, który od 5 do 18 sierpnia 1914 roku zorganizował obronę Olecka przed nacierającymi wojskami rosyjskimi.