www.olecko.info

Wspomnienia pierwszego polskiego burmistrza w Olecku – Feliksa Lubierzyńskiego
Otrzymawszy od wojewódzkiej Rady Okręgu TRZZ w Białymstoku zaproszenie, abym jako pierwszy polski burmistrz m. Olecko napisał dla projektowanego Kalendarza na rok 1960 moje wspomnienia z pierwszych poczynań władzy polskiej i zagospodarowania miasta, dość długo wahałem się, czy podjąć się tego zadania. Przecież jest to krępujące pisać o sobie i swoim wkładzie pracy, w dodatku jeszcze w tak niezwykłych i trudnych warunkach. Wreszcie, mając na uwadze, że może byłaby szkoda, aby niektóre charakterystyczne momenty z tego czasu poszły w niepamięć, zdecydowałem się uczynić zadość temu wezwaniu...

Analizę szczątków ludzkich wydobytych w trakcie badań ratowniczych na cmentarzysku w Sedrankach przeprowadziła mgr Anna Wrzesińska z Muzeum Pierwszych Piastów. Badania na stanowisku z ramienia Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej mgr Alina Jaszewska prowadził zespół archeologów pod kierunkiem mgra Huberta Augustyniaka. Materiał kostny wydobyty podczas prac badawczych to tylko i wyłącznie zeszkieletowione już szczątki ludzkie, o znacznym uszkodzeniu mechanicznym. [ Zobacz więcej...].

Znalezisko jest usytuowane na północ od wsi Chełchy w powiecie oleckim, na rozległym pagórku. W wyniku prac niwelacyjnych przygotowujących teren do zabudowy odkryto kilkanaście  pochówków.  Ślady grobów odkryto na głębokości około 1 metra na obszarze około 100 m/2. Na mapach topograficznych z lat sześćdziesiątych obok tego miejsca jest zaznaczona żwirownia o głębokości 6.5 metrów. Szkielety znaleziono wyżej na wierzchołku pagórka.

Urodziłem się w mazurskiej wsi Krzywe. Zależy mi na tym, by opowiadać o mojej ojczyźnie, takiej, jaką przechowuję we wspomnieniach i takiej, jaką zapamiętałem z moich dziesięciu wizyt. Z niewielkimi oczekiwaniami rozpoczęliśmy swoją pierwszą podróż do ojczyzny w 1973 roku. Było nas czterech mieszkańców Krzywych: Albert Weinert, który już teraz nie żyje, braci Erwin i Otto Druba oraz ja. Naszym miejscem docelowym był kompleks letniskowy w Giżycku z małymi domkami nad jeziorem Mamry.

Pochodzimy z Baran w powiecie Olecko i musieliśmy w 1944 roku opuścić naszą ukochaną ojczyznę. Prawie 50 lat myśleliśmy, że nigdy już nie ujrzymy naszego rodzinnego gospodarstwa a co za tym idzie naszej ojczyzny. Niedawno otrzymaliśmy TR Heimatbrief i byliśmy niezmiernie uradowani, kiedy w numerze 31 znaleźliśmy sprawozdane z naszej rodzinnej wsi Barany. Opanowała nas niepohamowana radość, nie mogliśmy powstrzymać łez. Na planie wsi zaznaczono wszystkie domy z ich ówczesnymi mieszkańcami. Mimo, że mieszkaliśmy stosunkowo daleko od serca wsi, bardzo dobrze pamiętaliśmy nazwiska wielu sąsiadów.

W naszej okolicy nie ma zbyt wiele zabytków, dlatego informacje o pracach archeologicznych spotkały się z dużym zainteresowaniem. Tym bardziej, że już 10 października 2010 roku w trakcie robót ziemnych przy budowie obwodnicy Olecka, przed Sedrankami, na pagórku nad jeziorem, znaleziono liczne mogiły. Obszar ten zajmuje około 10 arów. Okoliczni mieszkańcy znali to miejsce ale powszechnie sądzono, że jest to mały cmentarz.

"Dawno, dawno temu" tak mówi stara ludowa mazurska pieśń. Także moje myśli wracają w odległą przeszłość, kiedy wspominam Boże Narodzenie w domu w Krzywych, nazwanych później Bergenau. To już prawie 60 lat temu. Krzywe to wieś licząca około 500 mieszkańców. Znajdowała się na końcu świata, przycupnięta wśród pagórków, których widok odbijał się w wodach pięknego jeziora. Na jednym końcu wieś znajdowała się już tak blisko jeziora, że podczas wiosennych roztopów, wody jeziora docierały aż pod gospodarstwo Murawskiego.

Byli mieszkańcy parafii Świętajno odwiedzają swoje rodzime miejscowości w powiecie oleckim. Nawet po czterech dziesięcioleciach, które upłynęły od rozstania z naszą ojczyzną, podróże do przeszłości nie straciły nic na atrakcyjności. Wrześniowa wycieczka autokarowa 1986 dla ponad 50 osób na Mazury, do krainy spokojnych jezior i ciemnych lasów ? wszystko naraz, była prawdziwie fascynującym przeżyciem.
Jeszcze przed rozpoczęciem podróży nastąpiło pierwsze rozczarowanie. Planowana baza wypadowa, jaką miało być Olecko, została zmieniona na odległy od niego o 46 km Augustów, czyli dawniejsza Polska Kongresowa, a zarazem centrum pojezierza polskiego.

Najstarsze nazwy miejscowości obowiązujące do 16.07.1938 roku
Nazwy zmienione 16.07.1938 roku
Nazwy obowiązujące po II wojnie światowej

W powiecie oleckim pierwsze pomniki upamiętniające ofiary  I wojny światowej zaczęto wznosi po zakończeniu działań wojennych. Miały one najczęściej formy różnego typu obelisków upamiętniających mieszkańców wsi, poległych na frontach Wielkiej Wojny, w szeregach armii niemieckiej. Były to obiekty wolnostojące - także ustawiane na cmentarzach, czasami były to pamiątkowe płyty w kościołach. Na większości pomników znajdowały się tablice ze spisami nazwisko poległych.