www.olecko.info

W skład obszaru, na którym rozegrały się wydarzenia I wojny światowej na pograniczu Rosja - Prusy Wschodnie  w 1914 r. wchodziły: część terytorium okręgu Gąbinskiego część guberni suwalskiej, większa część powiatu grodzieńskiego z guberni grodzieńskiej i nieznaczna część powiatu kowieńskiego z guberni kowieńskiej. Północną i wschodnią granicą tego obszaru była rzeka Niemen, zachodnią  - rzeka Węgorapa, linia mazurskich jezior, od południa granica prusko-rosyjska do Grajewa i twierdza Osowiec oraz rzeka Biebrza.

 Wojska sowieckie na obszar Prus Wschodnich wkroczyły w październiku 1944 roku ale do końca 1944 roku nie prowadzono  żadnych działań ofensywnych. W listopadzie 1944 roku Naczelne Dowództwo Armii Radzieckiej opracowało plan operacji strategicznej. Plan przewidywał rozpoczęcie ofensywy w styczniu 1945 roku.  28 lipca 1944 r. z związku planowaną letnią ofensywą Armii Czerwonej, zarządzona została pierwsza ewakuacja mieszkańców miasta i powiatu.

Symbolem zamierzeń i planów stał się olecki rynek, uznawany za największy w państwie pruskim, a później niemieckim. Wymiary oleckiego rynku są szczególne. W najstarszym zachowanym źródle z 1595 roku Caspara Hennenbergera z 1595 roku dotyczącym przeszłości Prus "Erclerung der Preussischen grössern Landtaffel" opisuje się niezwykłe rozmiary rynku oleckiego i przytacza legendę, według której ówczesny starosta straduński, Wawrzyniec von Halle, założył się z kimś zamożnym o większą sumę, że jeżeli stanie na jednym końcu rynku na czele czterystu jeźdźców, to nie będzie widoczny z jego drugiego krańca.

1 sierpnia 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Nie minął jeszcze tydzień, jak rosyjskie wojska w wielu punktach przekroczyły rosyjsko-niemiecką granicę (późniejsza granica polska była jeszcze wtedy rosyjska) i wtargnęły na tereny wokół Olecka i Ełku. Wielu mieszkańców uciekło. Obawiano się przede wszystkim rosyjskich jeźdźców uzbrojonych w lance, którymi byli w większości Kozacy. Ci mali brodaci mężczyźni znakomicie jeździli konno. W pełnym galopie znikali za grzbietem swych koni, wisząc pod ich brzuchem lub z boku a często nawet trzymając się ogonów koni. Kozacy nic nam nie robili, tylko zabierali wszystko, co dało się zjeść.