www.olecko.info

W powiecie oleckim pierwsze pomniki upamiętniające ofiary  I wojny światowej zaczęto wznosi po zakończeniu działań wojennych. Miały one najczęściej formy różnego typu obelisków upamiętniających mieszkańców wsi, poległych na frontach Wielkiej Wojny, w szeregach armii niemieckiej. Były to obiekty wolnostojące - także ustawiane na cmentarzach, czasami były to pamiątkowe płyty w kościołach. Na większości pomników znajdowały się tablice ze spisami nazwisko poległych.

"Dawno, dawno temu" tak mówi stara ludowa niemiecka pieśń. Także moje myśli wracają w odległą przeszłość, kiedy wspominam Boże Narodzenie w domu w Krzywych, nazwanych później Bergenau. To już prawie 60 lat temu. Krzywe to wioska licząca około 500 mieszkańców. Znajdowała się na końcu świata, przycupnięta wśród pagórków, których widok odbijał się w wodach pięknego jeziora. Na jednym końcu wieś znajdowała się już tak blisko jeziora, że podczas wiosennych roztopów, wody jeziora docierały aż pod gospodarstwo Murawskiego.

W skład obszaru, na którym rozegrały się wydarzenia I wojny światowej na pograniczu Rosja - Prusy Wschodnie  w 1914 r. wchodziły: część terytorium okręgu Gąbinskiego część guberni suwalskiej, większa część powiatu grodzieńskiego z guberni grodzieńskiej i nieznaczna część powiatu kowieńskiego z guberni kowieńskiej. Północną i wschodnią granicą tego obszaru była rzeka Niemen, zachodnią  - rzeka Węgorapa, linia mazurskich jezior, od południa granica prusko-rosyjska do Grajewa i twierdza Osowiec oraz rzeka Biebrza.

Mieszkańcy powiatu oleckiego nie mieli wpływu na bieg wydarzeń politycznych w swoich rodzinnych stronach. Decyzje w tych sprawach zapadały w Królewcu lub Berlinie, ale skutki tych decyzji odczuwane były niejednokrotnie przez miejscową ludność bardzo boleśnie. Tak było w roku 1914. Kończył się w Prusach Wschodnich stuletni okres pokoju, jaki zapanował tu po wojnach napoleońskich. Zaczynała się wojna światowa.