Legendy o oleckim zamku
Na początku XIX stulecia, w spalonym zamku oleckim, miały znajdować się w jednym pomieszczeniu na ścianie, nie dające się usunąć ślady krwi, które miały pochodzić z mordu bratobójczego.
Od zamku, w miejscu, gdzie wypływa z jeziora rzeka Lega, miało znajdować się podziemne przejście prowadzące na drugi brzeg; również podobne przejście miało prowadzić z zamku do starego wikariatu (dzisiejsza ulica Jeziorna po prawej stronie za kamiennym mostem) i stamtąd aż pod kościół. Biegnąca wzdłuż drogi zapadlina, od ogrodów do stodoły Denzer (czyli północno-zachodnia strona zamku, od strony rzeki i jeziora) jest określana również jako zawalone podziemne przejście. Istnieją także opowieści o takich podziemnych przejściach przebiegających pod jeziorem w zamku ełckim.
Zamek olecki. Rysunek autora wykonany na podstawie opisów z literatury. 2024 r.
Tunel pod jeziorem
Wśród miejscowej ludności krążyły pogłoski o istnieniu w dawnych czasach tajemnego podziemnego przejścia prowadzącego od oleckiego zamku pod Jeziorem Oleckie Wielkie i wychodzącego w leżącym za jeziorem lesie, w miejscu, gdzie znajdował się domek myśliwski. 2 stycznia 1910 roku do Towarzystwa Historycznego „Prussia” w Królewcu zwrócił się urzędnik z Marggrabowej Papendick, który przypomniał krążące przekazy na temat podziemnego tunelu i sugerował, że może jakieś jego szczątkowe elementy np. wejście i wyjście jeszcze się zachowały. Papendick zapytywał, czy nie należałoby przeprowadzić badań w wybrzuszeniu terenu i wyrażał przypuszczenie, że nie spowodowałoby to wielkich kosztów. Zaproponował też, żeby zacząć najpierw od zebrania informacji od starszych osób żyjących w mieście.
Już trzy dni później skierowane zostało do Towarzystwa Historycznego „Prussia” kolejne pismo w tej sprawie. Otóż prawdopodobnie jakiś wyższy urzędnik, do którego przesłano najpierw pismo Papendicka, wyjaśnił, że przy informacjach odnośnie podziemnych korytarzy należy zawsze kierować się rozsądkiem i zachować duży krytycyzm, gdyż nie ma dawnego zamku, kościoła czy klasztoru, o którym lud nie opowiadałby podań o podziemnych przejściach. W większości przypadków informacje te okazywały się jednak nieprawdziwe. W przypadku miejscowego zamku należy wątpić, aby przejście takie znajdowało się pod jeziorem i prowadziło przez szeroką równinę. Ostatecznie w liście podkreślono, że należałoby jednak zbadać te przekazy w ramach rozsądnych granic finansowych. Na koniec padła propozycja, aby najpierw Papendick zebrał dokładne informacje od najstarszych mieszkańców miasta, a następnie należałoby wykonać wykopy lub zbadać teren poprzez sondowanie.
Nie wydaje się jednak, żeby sprawa ta zainteresowała Towarzystwo Historyczne w Królewcu lub miejscowe władze, bowiem rok później 11 czerwca 1911 roku do Towarzystwa Historycznego wpłynęło pismo, w którym nadawca prosił o odpowiedź na list z 5 stycznia 1910 roku i zapytywał, czy sprawa zbadania podziemnego przejścia w Marggrabowej znalazła jakąś kontynuację. Był to niestety ostatni zachowany list w tej ciekawej sprawie.
Literatura:
- Demby R., Olecko Czasy, ludzie, zdarzenia. Urząd Miejski w Olecku. 2000.
- Dzieje Olecka 1560-2010, red. S. Achremczyk, Olecko 2010
- Dzieje oleckiego zamku. Zamek i jego legendy. Wydano w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Rosja 2014-2020 zrealizowano projekt: „15 sekund historii oczami młodzieży. Zamki, koszary i legendy” Olecko 2022.
- Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938.
- Hesß von Wichdorff H., K., Masuren: Skizzen und Bilder von Land und Leuten. Berlin 1915.
- Legendy spod Szeskiej Góry. Publikacja powstała w ramach projektu Publicznego Gimnazjum w Kowalach Oleckich w 2016 r.
- Pohl E,. Die Volkssagen Ostpreussens, Königsberg 1943. S 215.
- Scharkowski H., Die Sage vom Christinchenberg. W: Treuburger Heimatbrief, Nr. 77. Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. 2019. S. 19.
- Sembrzycki J., Ueber masurische Sagen, w: Altpreussische Monatsschrift, Oktober-Dezember, Bd. 23. Ferd. Beyer`s Buchhandlung, Königsberg, 1886.
- Töppen, M. Wierzenia mazurskie z dodatkiem, zawierającym klechdy i baśnie Mazurów. Druk Józefa Jeżyńskiego Warszawa 1894. S. 141, s. 142.
- Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990.
