Na kartce pocztowej wysłanej z Olecka (Marggrabowa) 26 czerwca 1915 r. jest list do rodziny żołnierza z Treptow koło Berlina. Miałem nadzieje, że po jego odczytaniu będę miał nowe widomości o historii naszego miasta ale z treści listu wysłanego do Friedy Kebelmann widać, że cenzura czasów wojny działała bardzo skutecznie.
Tekst na odwrotnej stronie kartki: AK Olecko Marggrabowa Prusy Wschodnie widok ogólny. Poczta polowa 10. Armii - Ochotnicza Służba Sanitarna (Pielęgniarek) 1915. K. D. Feldpoststation, 20.6.15.9.10V, *Nr. 163*. Nadawca: Sanit Kebelmann, Liebensgaben Felddeppot, Feldpost 163 Suwalki (Wschód). Odbiorca: Frieda Kebelmann, Treptow koło Berlina, Baumschulenstr 27.
Droga córko!
Byłem w tym miejscu przez godzinę i wszystko obejrzałem. Kiedy wrócę, opowiem dużo więcej. Pozdrawiam serdecznie. Ojciec.
Na fotografii z 1915 r. jest panorama na miasto Olecko (Marggrabowa). Zdjęcie wykonano z pagórka (w miejscu Wieży Ciśnień). Na dole widoczna jest ulica Zielona (dawniej Stodolna). Po prawej ulice przy rynku. Fotografia ze zbiorów Z. Bereśniewicza.
Po lewej stronie wśród drzew cmentarz staroluterański (obecnie ulica Słoneczna, Zielona). Trudno określić kiedy ten cmentarz został założony. Prawdopodobnie po przybyciu do Olecka wyznawców tej wspólnoty, którzy chcieli mieć oddzielne miejsce na grzebanie swoich bliskich. W tym czasie był dostępny cmentarz położony na wzgórzu kościelnym oraz położony na zachód od miasta cmentarz żydowski.
Mapa cmentarza ewangelickiego w Olecku. Po prawej część staroluterańska. Operat powykonawczy. Zadanie inwestycyjne p.n. „Zagospodarowanie cmentarza ewangelickiego w Olecku". Urząd Miejski 19-400 Olecko Plac Wolności 3. 3 marca 2004 r.
Cmentarz ma rozmiary: 22 x 15 metrów oraz powierzchnię około 3 arów. Część południowa, od strony ulicy została poważnie zniszczona w wyniku poszerzania jezdni.
Na cmentarzu do dzisiaj zachował się najstarszy pomnik (stela) z inskrypcjami: HIER IN GOTT • DAVID SPIES • GEB. 4DEZ • 1762 • OEST. 13.JUL • 1822.
HIER RUHT SANFT • GOTL. SPIES • GEB.28.OKT • 1782, OEST. 23.OKT • 1837. Rodzina Spies (Spiess, Spieß) zajmowała się w Olecku handlem materiałami i płótnami oraz byli rzeźnikami.
Obok jest pomnik zmarłego Franza Lubenau i jego żony z domu Spiess, z inskrypcjami: Franz Lubenau • 6 Marz 1815 • 27 Dez 1884 oraz Alwiene Lubenau • 20 Juli 1841 • 24 Dezbr.1912.
Franz Lubenau to były burmistrz I właściciel ziemski, powiązany był z rodziną burmistrza Olecka von Morstein i z właścicielem największej apteki z Johannem Lubenau i rodziną Spiess.
Przodkiem tej oleckiej rodziny był Johann Samuel Lubenau burmistrz Łobżenicy (Lobsens) w Wielkopolsce. Urodził się w 1743 roku w Łobżenicy a zmarł w 4 sierpnia 1803 w Olecku. Był farmaceutą i aptekarzem. Ożenił się z Anną Heleną z domu Joksmann (zmarła w Olecku 26 listopada 1802 r.). Jego rodzina w Olecku zajmowała się także handlem, a do początku XX wieku byli właścicielami browaru. Johann Samuel Lubenau przybył do Olecka latem 1772 roku, aby objąć aptekę. Syn aptekarza Johann Samuel był także farmaceutą. W 1810 roku działka apteki leżąca przy rynku pod numerem 32 została sprzedana kierownikowi szkoły oleckiej Skrzeczce (Strzeczce), który był bratem jego żony Charlotte. W 1811 roku nową aptekę usytuowano na działce w Rynku pod numerem 53.
1 października 1895 r. aptekę nabył Karol Neumann od poprzedniego właściciela - Waltera Lubenau. Nowy właściciel Neumann nadał jej nazwę - Pod Orłem "Adler Apohteke".
Rodzina Lubenau należała do staroluterańskiej protestanckiej wspólnoty religijnej konfesji ewangelicko-augsburskiej, która powstała na początku XIX wieku, w wyniku sprzeciwu wobec łączenia luteranizmu i kalwinizmu w ramach Kościoła unijnego w Królestwie Prus. Tworzyli oni odrębną społeczność wyznaniową. Mszę świętą odprawiano w domach prywatnych, a zmarłych grzebano na cmentarzu ewangelickim. Wiernych cechowała pietystyczna pobożność oraz konserwatywne stanowisko w kwestiach luterańskiej liturgii, nauczania moralnego i dyscypliny kościelnej. Stanowczo odrzucali teologię liberalnego chrześcijaństwa.
Apteka Alfreda Neumanna. Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990
Apteka Alfreda Neumanna mieściła się przy rynku w domu pod numerem 53 (obecnie w tym miejscu jest budynek Regionalnego Ośrodka Kultury).
Czas wiele zmienia - nie powinniśmy zapominać o przeszłości oraz o zmarłych, którzy żyli na tej ziemi.
Literatura:
- Treuburger Heimatbrief nr. 17, 40, 46, 59. Kreisgemeinschaft Treuburg e.V.
- Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990.
- Tutlies A., Menschen aus dem Kreis Treuburg/Oletzko, Hamburg 2002.
