Zapraszamy do zapoznania się z ciekawymi miejscami w Powiecie Ełckim są to m.in. Ruiny Zamku Krzyżackiego na Wyspie, Ostoja Bobrów, Tunel i podziemny kanał...
Budynek Starostwa Powiatowego w Ełku
Budynek obecnego Urzędu Miasta i Starostwa Powiatowego został zaprojektowany w styczniu 1912 roku. Z tyłu budynku znajdował się ogród. Architektura budynku bezstylowa łącząca w detalu architektoniczne style historyczne z modernizmem – duże okna i przeszklone werandy. Plan budynku złożony z 3 prostokątów. W miejscach połączeń tych części występują halle ze schodami. Rzut urozmaicony jest ćwierćokrągłymi i odcinkowymi werandami.
Szkoła Artystyczna w Ełku
Do podstawowych zadań Szkoły Artystycznej w Ełku należy realizacja celów z zakresu upowszechniania kultury poprzez animację społeczno-kulturalną. Po kilku latach renowacji i modernizacji zabytkowej kamienicy z 1919 roku przy ul. Armii Krajowej 21, w grudniu 2007 roku oddano obiekt do użytku. Odnowiona Szkoła Artystyczna rozpoczęła swoje funkcjonowanie wiosną 2008 roku. Realizuje program w zakresie Szkoły Muzycznej I-go i II-go stopnia oraz programy przedmiotów artystycznych.
Ruiny Zamku Krzyżackiego na wyspie
W odległych czasach na wysepce Jeziora Ełckiego powstała pierwsza strażnica Jaćwingów. Krzyżacy wznieśli tam w latach
drewniany zamek, którego budowę nadzorował ówczesny komtur, późniejszy Wielki Mistrz Zakonu – Ulrich von Jungingen. Zamek, połączony z lądem drewnianym zwodzonym mostem, miał istotne znaczenie strategiczne oraz dawał dobre zabezpieczenie okolicznej ludności.
Wieża Ciśnień
Jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów Ełku jest Wieża Ciśnień. Zbudowana w 1895 roku, była niegdyś urządzeniem umożliwiających zaopatrywanie mieszkańców Ełku w wodę pitną, którą pozyskiwano z sześciu studni głębinowych zlokalizowanych w lesie około 4 km od miasta. Wodę gromadzono w zbiorniku retencyjnym, skąd następnie tłoczono siedmiokilometrowym przewodem właśnie do wieży. Stamtąd woda, po nabraniu odpowiedniego ciśnienia, płynęła do 80% ełczan poprzez 30-kilometrową sieć rozdzielnicą.
Ełcka Kolej Wąskotorowa
Projekt budowy linii wąskotorowej o prześwicie 1000 mm, poprzedzony analizą geologiczną, klimatyczną, gospodarczą i wojskową, powstał w 1905 roku na zlecenie ówczesnego starosty Carla Suermondta. Linia miała prowadzić z Ełku, pokonując rzekę Ełk, przesmykiem pomiędzy jeziorami: Ełckim i Selment Wielki, dalej przez Regielnicę i Kałęczyny do Lasek Małych. Tutaj linia rozdzielała się na dwie trasy – jedna prowadziła przez Sypitki, Pisanicę i Kalinowo do granicznego Turowa, druga natomiast do wsi Zawady Tworki nad jeziorem Rajgrodzkim.
Promenada miejska
Jedną z wielu atrakcji Ełku jest promenada miejska. Usytuowana wzdłuż brzegu jeziora, które leży w samym centrum miasta, jest ulubionym miejscem spotkań i spacerów. Piękny deptak, stylowe latarnie i ławeczki, a do tego mnóstwo zieleni i woda sprawiają, że na promenadzie skupiło się życie kulturalne miasta. „Spotkajmy się na promenadzie” – to jedna z nietypowych propozycji rekreacyjno-sportowych, która zachęca ełczan i turystów do pokonania w dowolny sposób tego 6-cio kilometrowego odcinka: rowerem, pieszo, na rolkach czy na hulajnodze, nie brakuje też amatorów nordic walking. Urozmaiceniem tego spaceru jest konkurs z nagrodami. Na wyznaczonej trasie rozstawione są cztery punkty przystankowe, w których można zebrać pieczątki na kupony konkursowe. Dodatkową atrakcją promenady jest fontanna umieszczona na tafli jeziora. Woda tryskająca z fontanny sięga wysokości około 15 metrów. Wieczorami widok jest atrakcyjniejszy dzięki dziewięciu reflektorom, podświetlającym strumień wody.
Drewniany kościół w Ostrymkole
Kościół powstał w miejscu spalonej w 1656 roku przez Tatarów ewangelickiej świątyni. Dzisiejszy, barokowy wygląd pochodzi z czasu odbudowy kościoła, to jest z 1667 roku. Ta drewniana świątynia, obecnie rzymskokatolicka, kryje w swojej konstrukcji wiele ciekawostek. Szczególnie cenne są empory wbudowane po obu stronach nawy, chór, skręcone kolumienki w barokowym ołtarzu głównym, kapitele korynckie, ambona z 1690 roku barokowe organy z 1799 roku oraz XVIII-wieczny anioł chrzcielny.
Tunel i podziemny kanał
Całkowicie zapomnianym, a niezwykle ciekawym rozwiązaniem technicznym na terenie Powiatu Ełckiego jest podziemny kanał łączący dwa jeziora w gminie Stare Juchy. Podziemny tunel biegnie między jeziorami Szóstak i Ułówki. Płynie tam mała rzeczka trzymetrowej szerokości i półmetrowej głębokości, która na końcu wpada do malowniczego jeziorka Ślepieniec. Tunel zbudowano na początku XX wieku, w trakcie wielkich inwestycji mających na celu połączenie jezior i osuszenie jak największych połaci pól.
Słup graniczny
Słup graniczny niedaleko wsi Bogusze pod Prostkami postawiono w 1545 roku na styku trzech granic: Korony Polskiej, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Prus. Jest on jednym z najstarszych tego typu zabytków w Polsce. Wysoki na około sześć metrów słup to unikat nie tylko w skali krajowej. Pomnik tworzy murowana z cegły kolumna o podstawie kwadratu, otynkowana na biało, zwieńczona daszkiem z czerwonej dachówki.
Pałac w Golubiach
W Golubiach, najstarszej wsi na obszarze obecnej gminy Kalinowo, znajduje się piękny zabytkowy pałac z parkiem. W końcu XIX wieku był to obiekt bardzo nowoczesny. Oprócz pałacu i parku znajdowały się tu stajnie, obora, elektrownia i studnia głębinowa z doskonałą wodą, którą rozprowadzano po całym gospodarstwie. Jego właściciel, hrabia Stillfried, opuścił majątek nagle w 1928 roku i ślad po nim zaginął.
Kościół w Grabniku
Nazwa miejscowości pochodzi od staropruskiego słowa „grabnis” oznaczającego drzewo buk. Drewniany kościół został wzniesiony w latach
. Podczas najazdu w połowie XVII wieku Tatarzy spalili wieś, ale kościół ocalał. Z biegiem lat został on rozebrany. Z pierwotnej budowli pozostały fundamenty i podpiwniczenie wieży. Na tychże fundamentach w 1865 roku postawiono nowy, obecnie istniejący kościół.
Cmentarz wojenny w Bartoszach k/Ełku
Na wzgórzu w pobliżu drogi krajowej nr 16 od dawna istniał mały, zapomniany cmentarz z czasów I wojny światowej. Władze gminy Ełk przekazały Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge pięciohektarowy teren, na którym powstało całkiem nowe miejsce spoczynku dla żołnierzy niemieckich, poległych na terenie obecnych województw warmińsko-mazurskiego i podlaskiego.
Ruska Wieś
Prawdopodobnie najstarsza miejscowość w gminie Ełk. Założona w 1376 roku przez Rusinów, lokację otrzymała w roku 1404. W czasach pruskich wieś nosiła nazwę „Reusenchdorf”. Dziś można zwiedzać tam pozostałości majątku ziemskiego, który w 1920 roku liczył sobie 600 ha. Na terenie tym znajdował się tartak, stajnie i gorzelnia należące do rodziny Juedtz. Najciekawszym zabytkiem jest dobrze zachowany dworek z zabudowaniami gospodarczymi i parkiem.
Ruska Wieś park dworski
Powstał pod koniec XIX wieku. Początkowym właścicielem był G. Moschke później Max Judtz.
Bajtkowo
Pierwsze wzmianki o tej leżącej przy trasie z Ełku do Białej Piskiej wsi pochodzą z końca XV wieku. Ziemie te zostały nadane Pawłowi Grabowskiemu za wierną służbę Zakonowi przez wielkiego mistrza Jana von Tieffena. Nazwa wsi wywodzi się od słowa „baite” oznaczającego w języku staropruskim strażnicę – przebiegała tędy granica z Mazowszem. W XVI wieku Bajtkowo posiadało już własny samorząd, młyn, karczmę, a w wieku XIX także szkołę i parafię.
Zabytkowe cmentarze
Zabytkowe wojenne cmentarze położone w powiecie ełckim są miejscem pochówku żołnierzy rosyjskich i niemieckich z I wojny światowej. Inne usytuowane w pobliżu wsi lub przy kościołach są cmentarzami ludności ewangelickiej zamieszkującej Mazury. Najstarsze pochodzą z początków XIX wieku.
Oracze domy mieszkalne
Drewniane domy zostały wybudowany pod koniec XIX wieku.
Bajtkowo cmentarz wojenny z I Wojny Światowej.
W centrum wsi Bajtkowo, po południowej stronie drogi prowadzącej z Ełk znajduje się cmentarz wojenny z I Wojny Światowej. Zajmuje on powierzchnię 0,02 ha, a jego plan ma kształt regularnego prostokąta.
Talusy cmentarz wojenny z I wojny światowej
Nekropolia ta powstała w 1914/15 roku. Dzieli się ona na 3 części. W pierwszej części pochowani są żołnierze rosyjscy (278).
Straduny dworek
Dworek ten powstał w latach 1919/21. Budynek ten nawiązuje do stylu dworskiego na Mazurach.
Straduny kościół ewangelicki
Kościół ten został wybudowany w latach 1736/38. Jest to świątynia stylem nawiązująca do neogotyku. Elementami zabytkowymi w niej są: ołtarz główny, organy, figury i płaskorzeźby.
Straduny młyn wodny
Malowniczo położony nad rzeką Ełk. Powstał w roku 1925 jako młyn wodny w stylu typowo przemysłowym bez żadnych ozdób. Zbudowany z kamienia i z cegły na zaprawie wapiennej z elementami drewnianymi. Powierzchnia obiektu wynosi 1433 m2.
Lega park dworski
Założony w XIX wieku, miał charakter wypoczynkowy. Powierzchnia wynosi 2,6 ha. Położony nad brzegiem rzeki. Do II wojny światowej był w rękach prywatnych. Potem użytkowany przez PGR, przez co zatracił swój dawny charakter.
Zapraszamy do zapoznania się z ciekawymi miejscami w Powiecie Gołdapskim są to m.in. Piramida w Rapie, Mosty w Stańczykach ,Głazy Wilhelma...
Kościół NMP Matki Kościoła w Gołdapi
Kościół został wzniesiony w centrum Gołdapi w latach
. Początkowo kościół ewangelicki (do roku 1945). W 1944 roku został poważnie zniszczony i dopiero w latach 80. XX wieku podjęto decyzję o odbudowie świątyni. Po ukończeniu odbudowy w 1992 roku kościół został ustanowiony konkatedrą diecezji ełckiej i utworzono przy nim nową parafię.
Kościół p. w. św. Leona w Gołdapi
Kościół wybudowany został w roku 1894 w stylu neogotyckim. Jest jednym z ważniejszych zabytków Gołdapi. Kościół ten ma trzy drewniane ołtarze. W kościele znajduje się także ambona z baldachimem. Okna prezbiterium oraz głównego korpusu ozdabiają witraże. Kościół posiada organy z XX wieku. Po wojnie był jedynym niezniszczonym kościołem w Gołdapi. Jest najstarszą parafią rzymskokatolicką w mieście.
Wieża ciśnień w Gołdapi
Wieża ciśnień z przełomu XIX i XX wieku. To jedna z nielicznych zabytkowych budowli znajdujących się w mieście. Wzniesiona została w roku 1905 przez gdańską firmę „A. W. Muller” i stanowiła element miejskiej sieci wodociągowej. Wcześniej mieszkańcy zaopatrywali się w wodę z dziewięciu miejskich pomp, z których cztery znajdowały się w centrum, a pozostałe w różnych częściach miasta. Wieża zbudowana została w całości z czerwonej cegły ceramicznej.
Muzeum Ziemi Gołdapskiej
W obecnych budynkach Muzeum Ziemi Gołdapskiej funkcjonuje od 26 lutego 2008 r. Jednak historia jego powstania sięga roku 1962, kiedy to młody geograf – Mieczysław Ratasiewicz rozpoczął swoją pierwszą pracę w Szkole Podstawowej nr 1. Jako miłośnik tej ziemi, za swój obowiązek uznał dokumentowanie zmian tutaj zachodzących oraz kolekcjonowanie wszystkiego, co z tym terenem było związane. Skupił wokół siebie grupę dzieci i młodzieży, która z pasją zajęła się zbieraniem wszelkiego rodzaju przedmiotów i pamiątek.
Immanuele Kant w Gołdapi
Immanuele Kant, jeden z najwybitniejszych filozofów w dziejach ludzkości. Twórca filozofii krytycznej lub transcendentalnej, zakładającej, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu. Urodzony 22 kwietnia 1724 w Królewcu, zm. 12 lutego 1804 tamże. Tylko raz w życiu opuścił swój rodzinny Królewiec. Pojechał do Gołdapi na zaproszenie dowódcy garnizonu gołdapskiego gen. von Lossowa zimą 1775/1776 roku.
Cmentarz żydowski w Gołdapi
Żydzi zaczęli osiedlać się w mieście na początku XIX wieku. Cmentarz żydowski w Gołdapi został założony na początku XIX wieku. Diaspora żydowska w Gołdapi nigdy nie była zbyt liczna. Na tym cmentarzu zachowało się około pięciu nagrobków spośród których najstarszy pochodzi z 1860 roku. Są one wykonane z granitu i wapienia z inskrypcjami w języku niemieckim i hebrajskim.
Widok z „Pięknej Góry”
Góra Gołdapska (zwana również Piękną Górą, Górą Zamkową – 272 m n.p.m.) to miejsce, z której można podziwiać wspaniały widok na pobliskie okolice. Legenda głosi, że na Gołdapskiej Górze stał piękny zamek, zamieszkany przez zamożnego lecz straszliwego Pana, zdziercę i grabieżcę. Jego córka, by nie wywołać gniewu ojca, starała się naprawiać i wynagradzać wszystkie krzywdy, które ojciec wyrządzał.
Mosty w Stańczykach
Mosty w Stańczykach o wysokości 32 metrów i długości 150 metrów zbudowane na początku XX wieku nad doliną Błędzianki, zwane są Akweduktami Północy lub Akweduktami Puszczy Rominckiej. Mosty w Stańczykach są jednymi z najwyższych w Polsce (nieczynna linia kolejowa Gołdap – Żytkiejmy – 31 km). Architektura charakteryzuje się doskonałymi proporcjami, a filary ozdobione są elementami wzorowanymi na rzymskich akweduktach. Mosty kolejowe w Stańczykach wybudowano w latach
.
Piramida w Rapie
Piramida w Rapie zwana jest też grobowcem pruskiej rodziny von Fahrenheid. Została ona wzniesiona na początku XIX wieku według projektu Bartela Thorwaldsena. Grobowiec jest wysoki na blisko 16 m, jego podstawa ma kształt kwadratu o boku 10 m. Zbudowano go z polnego kamienia wykończonego czerwoną cegłą. Podczas I i II wojny światowej grobowiec został zdewastowany przez Rosjan. Obecnie jest częściowo zabezpieczony.
Głazy Wilhelma
Głazy Wilhelma są pamiątką po najsłynniejszych cesarskich polowaniach. Występują w Puszczy Rominckiej, która była zamkniętym rewirem łowieckim cesarza niemieckiego i króla pruskiego Wilhelma II. W miejscach ustrzelenia wyjątkowych okazów cesarz kazał stawiać głaz z odpowiednią inskrypcją, mówiącą o dacie polowania oraz o wielkości upolowanej zwierzyny. Sławę puszczy przynosił tzw. jeleń romincki o szczególnie dorodnym porożu.
Mosty w Botkunach
Mosty w Botkunach znajdują się na wschód od Gołdapi, w pobliżu miejscowości Botkuny. Są one częścią przedwojennej linii kolejowej biegnącej w Prusach Wschodnich, łączącej Gołdap i Gąbin (Gusiew). Są mniejsze niż te w Stańczykach, a nawet w Kiepojciach. Ich wysokość wynosi około 15 m, a długość 50 m. Mosty spinają brzegi doliny rzeki Jarki. Mają one około 25 metrów wysokości. Są dobrze ukryte pośród drzew lasu i gęstych zarośli.
Kanał Brożajcki
Kanał Brożajcki jest to nieczynny kanał łączący rzekę Węgorapę z Gołdapą. Kanał powstał jako jeden z odcinków drogi wodnej dla spławu drewna do Królewca. Zaprojektowany został w 1726 przez Jana Suchodolca, zaś wykopany w 1733 od wsi Miczuły nad Rzeką Gołdapą do wsi Brożajcie (wieś nie istnieje, jest tu elektrownia wodna) nad Węgorapą. Kanał był odnawiany w latach
. Z biegiem czasu Kanał stracił znaczenie, zamulił się i zarósł (przy znacznej pomocy bobrów).
Ruiny Pałacu w Mieduniszkach
Po pruskich junkrach został po dzień dzisiejszy rozległy zespół pałacowo-parkowy, połączony z folwarkiem w Mieduniszkach Wielkich, którego część główna pochodzi z połowy XVIII wieku. W tamtym też okresie wybudowano murowany pałac z pięknym parkiem. W II połowie XIX wieku dobra te należały do von Bujacha, potem między innymi do rodziny von Stauffenberg'ów. W czasie I wojny światowej pałac został częściowo zniszczony.
Kościół p. w. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich
Kościół dawniej ewangelicki. zbudowany w latach
, szczyt wschodni z 1646 r., wieża z 1698 r. Odrestaurowany w 1876. Kościół zniszczony został w 1945 r. i odbudowany w latach
. Wnętrze świątyni w stylu renesansowym.
Cerkiew Bizantyjsko-Ukraińska p. w. św. Mikołaja w Baniach Mazurskich
Cerkiew (dawniej Kościół Baptystów) – to unikatowy zabytek z II połowy XIX wieku. Świątynia została zbudowana przez protestantów w XVI wieku. Po II wojnie światowej przejęli ją rzymskokatoliccy i została ona poświęcona przez ks. Nikodema Masłowskiego. Na liczne prośby wiernych o przysłanie kapłana obrządku grekokatolickiego z Ornety do Bań Mazurskich przeniesiono ks. Eugeniusza Usckiego, który 23 kwietnia 1957 r. odprawił pierwsze nabożeństwo greckokatolickie.
Zakałcze Wielkie
Zakałcze Wielkie pod ową miejscowością, pośród zapomnianego cmentarza ewangelickiego, ukryta jest kaplica rodziny Steinertów z kryptą grobową. W odróżnieniu od piramidy w Rapie, grobowiec w Zakałczu Wielkim przypomina duży sześcian. Jako jeden z nielicznych obiektów uniknął dewastacji ludzkiej. Na jego niekorzyść wpływały tylko czas i czynniki klimatyczne między innymi wiatr, woda, słońce.
Ściborki – Eskimosi i Indianie
Ściborki – Eskimosi i Indianie to jedna z najbardziej odludnych i rzadko odwiedzanych części Mazur w okolicy Puszczy Boreckiej. Wśród gęstych lasów, łagodnych wzgórz ma swoją siedzibę Biegnący Wilk, czyli osada ekologiczna. W centrum osady stoi dwustuletni drewniany dom, a w jego pobliżu utworzono dwie egzotycznie wyglądające wioski: indiańską i eskimoską obrazującą jak żyli rdzenni mieszkańcy Ameryki i jak duże znaczenie miało dla nich życie zgodne z naturą.
Kruklanki ruiny mostu kolejowego
Niedaleko miejscowości Kruklanki znajdują się ruiny zniszczonego mostu kolejowego “Grądy Kruklaneckie” znajdującego się na cieku wodnym stanowiącym połączenie jezior Kruklin i Gołdapiwo. Na pobliskim wzgórzu usytuowany jest zadaszony punkt obserwacyjny z widokiem na lasy Kruklińskie i jezioro Patelnia. Most był jedną z najdłuższych na Mazurach konstrukcją mostową, drugą po mostach w Stańczykach.
Zapraszamy do zapoznania się z ciekawymi miejscami w Powiecie Oleckim są to m.in. Biała Olecka, Cichy, Niemsty.
Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Olecku
Pierwszy kościół, ewangelicko-augsburski, w Olecku wzniesiono około 1560 roku wkrótce po nadaniu praw miejskich Marggrabowej (tak wówczas nazywano Olecko). Kościół stał na niewielkim wzniesieniu, zwanym Wzgórzem Kościelnym. Tuż przy kościele, wewnątrz dziedzińca, znajdował się cmentarz. Kościół w Marggrabowej płonął wielokrotnie. Przed najazdem Tatarów w roku 1656 spalił się całkowicie, podobnie jak miejscowy ratusz. Odbudowany, spłonął ponownie 22 sierpnia 1684 roku.
Molo ze skocznią w Olecku
Molo ze skocznią zbudowano nad jeziorem Oleckim Wielkim około 1930 roku. Jest ono częścią centrum sportowo-rekreacyjno-kulturalnego w Olecku obejmującego kompleks obiektów wpisanych do rejestru zabytków. W jego skład wchodzą także kamienna półrotunda – pomnik, stadion z urządzeniami sportowymi. W 2004 roku dokonano remontu i przebudowy obiektu. Molo i skocznię przywrócono do dawnej świetności wzorując się na starych fotografiach.
Pomnik żołnierski w Olecku
Centralnym obiektem parku miejskiego położonego nad Jeziorem Oleckim Wielkim jest pochodzący z 1927 roku pomnik – mauzoleum, poświęcony żołnierzom niemieckim poległym w czasie bitew mazurskich toczonych w okolicy Olecka w 1914 roku. Pomnik zbudowany z kamiennych bloków ma kształt monumentalnej półrotundy z arkadowymi otworami. Góruje nad placem, z którego do mauzoleum prowadzą szerokie schody.
Kościół w Wieliczkach
Kościół pierwotnie ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny został wzniesiony w 1676 roku. W roku 1925 został przebudowany. Jest najstarszym kościołem drewnianym na Mazurach. Kościół jest budowlą jednonawową, drewnianą (modrzewiową) w konstrukcji zrębowej i sumikowo-łątkowej, posadowioną na kamiennym fundamencie. Obiekt zbudowany jest na planie prostokąta z wyodrębnionym prezbiterium i dobudówką zakrystii.
Kościół p. w. Matki Bożej Szkaplerznej w Świętajnie
Pierwszy kościół w Świętajnie zbudowano w 1581 roku, cztery lata po utworzeniu tutaj parafii ewangelickiej. Kościół, podobnie jak wiele w okolicy, został zniszczony w czasie najazdów tatarskich w XVII wieku. Jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w dziejach parafii była epidemia dżumy, szalejąca w całych Prusach Książęcych w latach
. O rozmiarach epidemii w Świętajnie może świadczyć fakt, że na 38,5 włók ziemi aż 35 pozostawało pustych po przejściu zarazy.
Pałac w Białej Oleckiej
Pałac w stylu neobarokowym zbudowany dla rodziny Tolsdorff w początkach XX wieku. Obszerna dwukondygnacyjna budowla, wzniesiona na planie prostokąta z wielobocznymi wieżyczkami na narożach, od frontu przykryta wysokim dachem czterospadowym. W elewacji frontowej taras przed wejściem głównym, podtrzymywanym przez cztery kolumny. Pałac spłonął podczas I wojny światowej. Został odbudowany prawie według pierwowzoru, zmieniono tylko otwory okienne na mniejsze.
Grodzisko w Dąbrowskich
Grodzisko, zwane „Szwedzkim Szańcem”, położone jest w odległości około 2 km na południowy – zachód od wsi Dąbrowskie w pobliżu dawnej linii kolejowej. Przypuszczalnie wchodziło w skład dawnej ziemi jaćwieskiej Meruniska. Założenie obronne jest obwałowane, majdan nieznacznie wklęsły o wymiarach 45 x 40 m. Wysokość wzgórza wynosi około 20 m. Grodzisko pełniło funkcje obronne oraz mieszkalne i gospodarcze.
Grodzisko Dybowo
Nie opodal Gryz, na wąskim przesmyku między jeziorami Dybowskim a Długim, wznosi się góra wysokości 167 m zwana Grodziskiem. Lud nazywał ją niegdyś Zamczyskiem. Wierzchołek wzniesienia zajmuje pięknie położóne, między jeziorami grodzisko Jaćwingów.
Dwór w Lenartach
Interesujący architektonicznie, choć zaniedbany dwór i niewielki park usytuowany po stronie północnej dworu są pozostałościami dużego majątku ziemskiego. Do końca XIX wieku należał do rodziny Tolsdorffów. W 1907 roku obszar własności ziemskiej wraz z jednym folwarkiem obejmował 687 ha. W majątku funkcjonowała gorzelnia, zajmowano się ogrodnictwem na skalę przemysłową. W 1946 roku majątek znacjonalizowano i utworzono na jego miejscu PGR.
Dworek w Niemstach
Zespół dworsko-parkowy z podwórzem gospodarczym położony we wsi Niemsty w gminie Świętajno. Majątek ziemski w latach dwudziestych XX wieku należał do rodziny Middendorf. Z tamtych czasów zachowały się zabudowania i układ podwórza gospodarczego z rządcówką. Ślady parku uległy zatarciu. Z dawnego założenia parkowego pozostały pojedyncze drzewa. Niewielki dwór pochodzi z początku XX wieku. Założony na rzucie zbliżonym do kwadratu, parterowy, przykryty dachem mansardowym, czteropołaciowym.
Kościół pod wezwaniem Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Szczecinkach
Kościół w Szczecinkach został wybudowany w latach
. Wykonawcą była firma budowlana z Kowal Oleckich – Hans Susgin. Kościół posadowiono na kamiennych fundamentach z czworokątną wieżą w nawie głównej. Szczyt wieży zwieńczony został krzyżem z chorągiewką. Górna część wieży szachulcowa z łamanym dachem i z okiennicami po czterech stronach. Do kościoła bezpośrednio przylega dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, dawniej zamieszkiwany przez miejscowego pastora.
Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej w Szarejkach
Kościół w Szarejkach wzniesiony w latach
na potrzeby istniejącej tu parafii ewangelickiej. Wybudowano go w stylu gotyckim. W roku 1772 miała miejsce gruntowna renowacja kościoła w wyniku, której powstał budynek z kamienia, otynkowany. Budowla ma formę trójbocznie zamkniętej sali z drzwiami z trzech stron i zakrystią na osi wschodniej, kruchtą od południa i masywną wieżą od zachodu. Ołtarz znajdujący się w kościele zaprojektował i z wielką precyzją wykonał F. Pfeffer z Królewca w 1720 roku.
Kościół w Cichym
Kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej (obecnie rzymsko-katolicki) w Cichym został pierwotnie wybudowany w 1566 roku. Obecna budowla pochodzi z 1727 roku. Parafię ewangelicką utworzono jednak najprawdopodobniej dopiero w 1579 roku, bo wówczas po raz pierwszy wymieniono w dokumentach nazwisko proboszcza z Cichego. Kościół jest budowlą jednonawową (salową), murowaną z kamienia polnego, z wieżą wciągniętą w obręb nawy.
Cmentarzysko kurhanowe w Czerwonym Dworze
Puszcza Borecka kryje wiele tajemnic pradawnej historii. Archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego od wielu lat prowadzą na terenie Nadleśnictwa Czerwony Dwór badania cmentarzyska kurhanowego z okresu późnorzymskiego związanego z plemieniem Sudowów. Zarejestrowano na nim 51 kamiennych kurhanów rozrzuconych na obszarze około 150x50 m. Większość kurhanów miała podobną konstrukcję: zbudowane z kamieni kopce o średnicy od 3,6 do 11 m i wysokości od 45 do 60 cm.
Cichy - majątek i dwór
Godny uwagi jest zespół dworski w Cichach. Obiekty pałacowo-parkowe z rozległym podwórzem gospodarczym, usytuowane są w środku wsi w pobliżu kościoła. Majątek powstał z nadania rycerskiego w 1554 r. W latach dwudziestych XX w. właściciel majątku von Gehren pełnił funkcję starosty powiatu.
Drozdowo - majątek i dwór
Majątek ziemski, który powstał jednocześnie z założeniem Białej Oleckiej wskutek nadania na prawie lennym w 1562. Z zabytkowego zespołu dworsko-parkowego zachował się dwór usytuowany na wzniesieniu.
Dunajek - dwór
W Dunajku znajduje się zabytkowy zespół dworski. Dworek położony jest na końcu wsi, 1 km od szosy Olecko–Giżycko. Oddzielony jest od drogi fragmentem dawnego parku dworskiego.
Gąski - kościół
W roku 1741 zbudowano tu kościół, a w 1749 roku zorganizowano parafię. Pierwszy kościół w Gąskach był drewniany i początkowo pozostawał on pod opieką diakona ze Stradun.
Giże - dwór
Wieś chłopska czynszowa, założona w 1553 roku. Istniała we wsi dwuklasowa szkoła, założona około 1740 roku, urząd pocztowy a po roku 1911– przystanek kolejki wąskotorowej. Dwór murowany i zespół dworski (XIX/XX w.) We wsi znajduje się kilka gospodarstw agroturystycznych.
Golubki - wapiennik
We wsi Golubki znajdują się dwa zabytki techniczne: funkcjonująca do dziś cegielnia i pozostałości wapiennika, służącego niegdyś do wypalania wapnia. Wapiennik zbudowano na początku XX w., działał w okresie międzywojennym, a potem do początku lat 70-tych.
Golubki - cegielnia
We wsi znajdują się dwa zabytki techniczne: funkcjonująca do dziś cegielnia i pozostałości wapiennika, służącego niegdyś do wypalania wapnia.
Gordejki Małe - dwór
Zachował się układ dawnego założenia, dwór między parkiem a podwórzem gospodarczym, oddzielony od niego dużym podjazdem. Dworski park musiał być ciekawy pod względem kompozycyjnym, zachował się starodrzew, można odczytać ślady kompozycji krajobrazowej. Dwór pochodzi z początku XX wieku, w formie nawiązuje do secesji.
Kowale Oleckie - cmentarz z I wojny światowej
Cmentarz z I wojny światowej w Kowalach Oleckich jest specyficznym obiektem. Założony na dwóch niskich tarasach z centralnym pomnikiem i starodrzewem, kryje szczątki 45 żołnierzy niemieckich i 136 rosyjskich.
